Rezultati popisa pokazaće, između ostalog, i koja su srpska prezimena najzastupljenija, ali i koja nestaju jer nema potomaka u tim porodicama.
Kada su u pitanju najčešća prezimena, statistika se, verovatno, neće znatno promeniti. Rezultati sa prošlog popisa pokazuju da deset najčešćih prezimena nosi preko 700 hiljada stanovnika Srbije. Prezime Jovanović je najzastupljenije i ima ga više od 120 hiljada građana.
Najčešća prezimena u Srbiji su patronimska, nastala po imenu oca, kaže Branko Todorović, sekretar Društva srpskih rodoslovaca „Poreklo“.
„Po zastupljenosti to su Jovanović, Petrović, Nikolić, Marković, Đorđević, Stojanović, Ilić, Stanković…“, navodi on.
Srpska prezimena su, najčešće, nastajala po imenu oca, ali postoje i drugi slučajevi, kada su nastajala po majci, zanimanju ili karakternoj osobini.
„Prezimena su nastajala po imenu majke uglavnom kada se otac nije znao ili je dete vanbračno. Matronimska prezimena su, na primer: Marić, Rosić, Daničić. Prezimena nastala po zanimanju su Kovačević, Popović, Vojniković. Mogu nastati i po nekoj karakternoj ili fizičkoj osobini pojedinca. Potomci slabovidog čoveka bi se u prošlosti prezivali Ćorović“, objašnjava on.
Učestalost određenih prezimena je direktna posledica političke odluke u Kneževini Srbiji.
„Kneževina Srbija je, do 1851. godine imala praksu, nasleđenu iz turskog perioda, da se prezimena menjaju iz generacije u generaciju. Onda je knez Aleksandar Karađorđević te godine doneo naredbu kojom je ustanovio stalna prezimena kod stanovništva Kneževine Srbije. To je značilo da se prezimena više ne mogu menjati iz generacije u generaciju i tada ljudi uzimaju prezime po najstarijem živom pretku iz porodice. Veliki broj stanovnika na tom prostoru, gde je najveća koncentracija srpskog stanovništva, uzeo je prezimena po dedovima. U to vreme je najčešće ime bilo Jovan ili Petar i tako se u jednom trenutku desilo da je mnoštvo ljudi ponelo prezime Jovanović, Petrović, Đorđević. Daljom progresijom, do današnjih dana, oni su izdominirali u odnosu na neka druga, ređa prezimena“, kaže Todorović.
Na osnovu samog prezimena nije moguće ustanoviti poreklo pojedinca. Međutim, u mnogim primerima, poreklo je sasvim jasno.
„Ko nosi prezime Hercegovac, za tu osobu se može reći da je njegov predak verovatno bio poreklom iz Hercegovine, ili Erdeljan, da je poreklom iz Erdelja, ili Pečujlija, koji je iz Pečuja poreklom. Postoje i prezimena sa geografskim nazivima, naročito u Mađarskoj, još od 16. veka. Prema popisima, imate često prezime Horvat, Bošnjak, Rac, i ta prezimena određuju i geografsko poreklo ljudi koji ih nose – Horvat da je čovek došao sa prostora Hrvatske, Bošnjak sa prostora Bosne, Rac sa prostora Raške ili Srbije“, kaže on.
„Na ovom popisu stanovništva verovatno će se videti i da će neka prezimena nestati, ako ih je nosio mali broj osoba. Iščeznuće jer se broj stanovnika naše zemlje smanjuje. Neka retka prezimena gde imate jednu porodicu ili mali broj njih koji ga nose, moguće je da će se ugasiti i da ih više neće biti“ – objašnjava Todorović, a prenosi „Sputnik“.
Prema nekim izvorima, srpska prezimena koja su gotovo sasvim iščezla su: Gale, Golo, Prerad, Pedala, Peš, Rotula, Ćuk, Ekmečija, Margeta, Skavela, Karišik, Zubac, a najzastupljenija su bila u Bosni.
Munimagarac je iščezlo srpsko prezime iz Dalmacije i najjužnijih delova Like, koje je u 18. veku evidentirano u više sela. Zajedno sa prezimenima Munikravić, Munižaba, Munivrana i Munikoza, verovatno je nastalo od stare reči “munuti” (udariti, ošinuti). Prezime Munimagarac sasvim sigurno nije postojalo u 20. veku, a najverovatnije je iščezlo sredinom 19. veka.
